اثر پروانه ای چیست و چگونه میتوان از آن در کنترل افکار و احساسات استفاده کرد؟

ممکن است با تئوری هرج و مرج یا Chaos Theory و اثر پروانه ای آشنا باشید. در تئوری هرج و مرج، اثر پروانه ای یک وضعیت حساس به شرایط اولیه است که در آن یک تغییر کوچک (در یک سیستم غیرخطی)، منجر به یک تفاوت بزرگ خواهد شد. مثال ساده ای در این باب وجود دارد که مثلا بال زدن یک پروانه تحت شرایط اولیه خاص در یک شهر، میتواند منجر به یک طوفان عظیم در نقطه ای دیگر از کره زمین شود! جدای از اغراق آمیز بودن مثال، این مسئله در دنیای ذهن، احساس و عمل به کرات بوقوع میپوندد.

ممکن است آگاهانه به این موضوع فکر کرده باشید که وقتی تمام انرژی ذهنی و جسمی خود را متمرکز کرده اید تا کار مهمی را انجام دهید، یک فکر یا حس مزاحم تمرکز شما را بروی موضوع اصلی بهم زده و پیامد آن رشته افکار و احساساتی کاملا غیر مرتبط بوجود آمده اند که در لحظه ای که بخود آمده اید، متوجه شده اید که ساعتها گذشته و انرژی شما زیر تلی از افکار و احساسات بیربط به هدر رفته است.

اثر پروانه ای در نظام فکری، احساسی و عملکرد انسان وجود دارد و ذهن انسان دائما در حال ایجاد سلسله داستانهایی است که دلایل وقوع یا عدم وقوع چیزی را تحلیل و ارائه می دهند. این اثر به مثابه شمشیر دولبه عمل میکند. از سویی میتواند آگاهانه در جهت پیشبرد اهداف و افزایش بهره وری بکار رود و از سویی دیگر میتواند تبدیل به بزرگترین منبع اتلاف انرژی و بهره وری گردد.

 یکی از روشهای بالا بردن بهره وری ذهنی، احساسی و جسمی، شناسایی آگاهانه اثرات پروانه ای در زندگی روزانه است. برای اینکار توصیه میشود گامهای زیر را به ترتیب بردارید:

• در گوشه ای آرام و ساکت بنشینید و به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه به عواملی که اثر پروانه ای در زندگی شما دارند، فکر کنید. توجه داشته باشید که اثر پروانه ای میتواند به هر سه صورت افکار، احساسات و فیزیکی وجود داشته باشد.
• تمامی موارد را روی یک کاغذ بنویسید و آنها را در قالب ۳ گروه زیر، دسته بندی کنید.

  • گروه اول – اثرات پروانه ای ذهنی – مجموعه افکار مزاحم

  • گروه دوم – اثرات پروانه ای احساسی – مجموعه احساسات مزاحم

  • گروه سوم – اثرات پروانه ای جسمی (فیزیکی) – مجموعه عوامل محیطی مزاحم

• مجددا لیست خود را مرور کنید و ۲۰ درصد از مهمترین و بازدارنده ترین آنها در هر گروهی را انتخاب و همین لحظه چاره ای برای آنها بیندیشید.

 بعنوان مثال متوجه شدم که یکی از مهمترین عوامل بازدارنده که اثر پروانه ای (فیزیکی) در من دارد، استفاده همزمان از شبکه اجتماعی در حین مطالعه یا آموزش مطلبی مهم است! دریافت یک آگاهسازی یا notification، بصورت ناخودآگاه توجه مرا از مطلب جاری به سمت چک کردن notification منحرف میکند. در یک سناریوی بد، چک کردن notification منجر به چک کردن مطالب جدید، پاسخگویی به نظر سایرین، مطالعه یک مطلب غیرمرتبط و غیره در شبکه اجتماعی خواهد شد! جالب است که بدانید کمترین زمان برای اینکه ذهن شما مجددا به نقطه ای بازگردد که از آن منفصل شده، ۲۰ دقیقه است!

و اما راه حل، تصمیم گرفتم در هنگام انجام یک کار مهم در مدت زمان مشخص، در شبکه اجتماعی حضور نداشته باشم و حتی تلفن هوشمند خود را نیز در حالت silent یا بی صدا قرار دهم تا صدای دریافت هیچ notificationی را نشنوم! نتیجه اینکه، میزان بهره وری و پیشرفت فعالیتها حداقل دو برابر میزان گذشته شد.

شما چگونه با عوامل مزاحم که اثر پروانه ای در ذهن، احساس و عملکرد شما ایجاد میکنند، برخورد میکنید؟

منبع : Wake up productive by Eben Pagan